Telangana fairs and festivals in telugu I telangana hindu and girijana festivals

Telangana festivals 

 Telangana Hindu and Girijana festivals

తెలంగాణాలోని ముఖ్యమైన హిందూ మరియు గిరిజన పండగలు 

గిరిజన  పండుగలు 

1.    నాగోబా జాతర

 

·       అదిలాబాద్ జిల్లాలోని గోండులు నాగోబా జాతరను ప్రతి సంవత్సరం మాఘ మాస పౌర్ణమి రోజు జరుపుతారు.

·       ఈ జాతర ఇంద్రవెల్లి మండలంలో కేస్లాపూర్ గ్రామంలో జరుపుతారు.

·       నాగోబా అంటే పామును దేవత రూపంలో కొలుస్తారు.

·       ప్రొఫెసర్ “హైమన్డార్ఫ్” అనే వ్యక్తి 1940లో నాగోబా జాతర నిర్వహించి జిల్లా కలెక్టర్ ని ఆహ్వానించి తమ సమస్యలను చెప్పుకుoటారు.

·       ఇలా ప్రతి సంవత్సరం జిల్లా కలెక్టర్ ని ఆ జాతరకు ఆహ్వానించి తమ సమస్యలు చెప్పుకునే సంప్రదాయం ఇంకా కొనసాగుతోంది.

·       “మేశ్రం” వంశీయులు ఈ జాతరలో కీలక పాత్ర పోషిస్తారు.

 

2.    సమ్మక్క సారలమ్మ జాతర -జయశంకర్ భూపాలపల్లి జిల్లా 

 

·       ఈ జాతరను మొత్తం నాలుగు రోజులు జరుపుతారు.

·       సమ్మక్క సారలమ్మ యుద్ధంలో వీరోచిత పోరాటం వల్ల వారి సాహసం, ధైర్యం గుర్తుచేసుకుని ఈ జాతర జరుపుతారు.

·       పదమూడవ శతాబ్దంలో కాకతీయ సామ్రాజ్యాన్ని “ప్రతాపరుద్రుడు” అనే రాజు పరిపాలించేవాడు.

·       ఒక సంవత్సరం కరువు వల్ల పడగిద్ద రాజు ప్రతాపరుద్రునికి కప్పం  చెల్లించలేదు,  అందువల్ల ప్రతాపరుద్రుని సేనాని “యుగంధరుడు” మేడారం పై దండెత్తుతాడు.

·       ఈ విషయం తెలుసుకున్న సమ్మక్క-సారక్కలు మరియు వారి సేనాని కాకతీయ సేనాపతి అయిన యుగంధరుడితో వీరోచితంగా పోరాడారు.

·       ఈ జాతర ఆసియా ఖండంలోనే అతిపెద్ద గిరిజన జాతరగా యునెస్కో తో గుర్తింపు పొందింది.

·       ఈ జాతర యొక్క ప్రాధాన్యతను గుర్తించిన ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వం 1996 లో ఈ జాతరను రాష్ట్ర ఉత్సవంగా ప్రకటించింది.

·       ఈ జాతర “తెలంగాణ కుంభమేళ” లాగా ప్రసిద్ధి చెందింది.

·       ఈ జాతరలో బెల్లంను నైవేద్యంగా సమర్పిస్తారు.

·       మొదటి రోజు కన్నెపల్లి నుంచి సారక్క ను గద్దెకు తీసుకువస్తారు.

·       రెండవ రోజు చిలకలగుట్ట పై ఉన్న గద్దెపై సమ్మక్కను ప్రతిష్టిస్తారు.

·       మూడవ రోజు గద్దెలపై సమ్మక్క సారలమ్మ లను కొలువు చేస్తారు.

·       నాలుగవ రోజు వారిద్దరిని యుద్ధరంగానికి తరలిస్తారు.

 

3.    తీజ్ పండగ

 

·       లంబాడాలు ఈ పండుగను శ్రావణ మాసంలో వర్షాలు పడినప్పుడు జరుపుతారు.

·       ఈ పండుగను తొమ్మిది రోజుల పాటు పెళ్ళికాని వారు మాత్రమే జరుపుతారు .

·       ఈ పండుగ చివరి రోజు పరమాన్నం ను మరియు నెయ్యి సేవాభయ్యా అనే దేవుడికి నైవేద్యంగా పెడతారు.

·       ఈ పండుగ సమయంలో పెళ్లి కాని వారు మిరపకాయలు, ఉప్పు మాంసం తినకూడదు.

·       మేరమ్మ అనే పేరు మీద మేకను బలి ఇస్తారు.

·       చివరి రోజు తీజ్ గంపలను నీటిలోకి వదులుతుంటారు.

·       రాఖీ పౌర్ణమి నుండి కృష్ణాష్టమి వరకు ఈ వేడుకలు జరుపుతారు.

·       ఈ ఉత్సవం సందర్భంగా బంజారాలు గోధుమ మొలకల బుట్టను తీజ్ ప్రతిమలుగా భావిస్తారు.

·       ఈ పండుగనాడు వారు సంప్రదాయాలకు అనుగుణంగా “దoబోలి” అనే కార్యక్రమం జరుపుతారు.

 

4.    అకిపెన్

·         “అకిపెన్” అంటే గోండుల గ్రామ దేవత     

·       గోండులు మొదటగా పూసిన పూలు పండ్లను వారి గ్రామ దేవత అయిన “అకిపెన్” కి సమర్పిస్తారు .    

·       వీరికి ముగ్గురు మతపరమైన సేవలు చేయడానికి ఉంటారు.

·        “దేవరి” అనేవారు గ్రామ దేవతను పూజిస్తారు.

·       బత్కల్ అనేవారు గ్రామస్తులు సంక్షేమాన్ని ముందుగానే చెబుతారు.

·       కతోడా అనేవారు తెగల దేవతలను శాంతింప చేస్తారు.

·       ఈ పండగను గోండు మాండలికంలో నోవొంగ్ అంటారు.

 

5.    నిషాని దేవత

 

·       ఈ పండుగ ఈటెల పండుగగా ప్రసిద్ధి చెందింది.

·       ఈ పండుగను   చైత్ర పురాబ్ అని కూడా పిలుస్తారు.     

·       తెలుగు నూతన సంవత్సర పండుగ అయినా ఉగాది పండుగ సందర్భంగా నిషాని దేవతను పూజిస్తారు

·       ఈ పండగ సందర్భంగా గ్రామ పూజారి ఒక అబ్బాయికి బాణం మరియు విల్లు ఇచ్చి అడవిలోకి పరిగెత్తమని చెప్తారు అతని వెనకాల డప్పు కొట్టుకుంటూ వెళతారు , అతడు ఏ జంతువునైనా వేటాడి నిషాని దేవతకు  సమర్పిస్తారు .

 

6.    పెద్ద దేవుడు

 

·       భూమిలో త్రిభుజాకారంలో ఒక రాయిని పాతిపెట్టి  దేవునిగా కొలుస్తారు.

·       ఈ పండుగ నాడు “పరిగి పిట్ట”ను బలిస్తారు పరిగి పిట్ట ఈ పెద్ద దేవునికి ఇష్టమైనదిగా భావిస్తారు.

·       ఈ పండుగ నాడు బలి ఇచ్చిన మేకను మరియు పరిగి పిట్ట రక్తాన్ని ఒక కుండలో ఉంచి ఆ దేవునికి సమర్పిస్తారు,  ఆ పెద్ద దేవుడు ఎలుక రూపంలో వచ్చి  ఆహారాన్ని స్వీకరిస్తారని ఆ ప్రజల నమ్మకం.

 

7.    సీట్ల పండగ

 

·       ఈ పండుగ నాడు చాలా జంతువులను బలి ఇస్తారు అందువలన ఈ పండుగను బలుల పండుగగా పిలుస్తారు.

·       ఈ పండుగను ప్రతి సంవత్సరం ఆషాడమాసంలో బంజారాలు జరుపుతారు.

·       ఈ పండుగ నాడు ఏడు రాళ్లను పాతి ఏడుగురు దేవతల రూపంలో పూజిస్తారు.

 

8.    ఏడుపాయల జాతర

 

·       మెదక్ జిల్లాలో పాపన్నపేట మండలం లో నాగసానిపల్లె లో దుర్గాదేవికి ప్రతి సంవత్సరం శివరాత్రి రోజున ఏడుపాయల జాతర నిర్వహిస్తారు 

·       ఈ దేవాలయం మంజీరా నది ఏడు పాయలుగా వేరుచేయు చోట నిర్మించబడింది

 

హిందూ పండగలు

 

9.    బొడ్డెమ్మ పండగ

 

·       ఈ పండగ భాద్రపదమాసంలో జరుపుతారు.

·       ఈ పండగ మొదటి రోజు ఒక పీట మీద మన్నుతో బతుకమ్మ ఆకారంలో గోపురంగా నిర్మించి దాని చుట్టూ తంగేడు మరియు కట్ల పూలతో అలంకరిస్తారు.

·       పసుపుతో గౌరమ్మను చేసి పసుపు కుంకుమలతో పూజిస్తారు.

                       

10.  బతుకమ్మ

 

·       ఈ పండగ కేవలం తెలంగాణలో మాత్రమే జరుపుకొనే  ప్రత్యేకమైన పండుగ.

·       తంగేడు పూలను బంతి పూల ను చామంతి పూలను గుమ్మడి ఆకులను మరియు గునుగు పూలను వరుసగా ఒకదాని పై ఒకటి పేర్చి బతుకమ్మ ను తయారు చేస్తారు.

·       ఈ పూలతో పేర్చిన తర్వాత పైన పసుపుతో చేసిన గౌరి మాతను పెట్టి దీపాలతో అలంకరిస్తారు.

·       తెలంగాణలో బతుకమ్మ పండుగను 9 రోజులు జరుపుకుంటారు.

• 1వ రోజు- ఎంగిలిపూల బతుకమ్మ
• 2వ రోజు- అటుకుల బతుకమ్మ
• 3వ రోజు- ముద్దపప్పు బతుకమ్మ
• 4వ రోజు- నానబియ్యం బతుకమ్మ
• 5వ రోజు- అట్ల బతుకమ్మ
• 6వ రోజు- అలిగిన బతుకమ్మ
• 7వ రోజు- వేపకాయల బతుకమ్మ
• 8వ రోజు- వెన్నముద్దల బతుకమ్మ
• 9వ రోజు- సద్దుల బతుకమ్మ 

·       బతుకమ్మల చుట్టూ తిరుగుతూ పాటలతో గౌరీ దేవిని కీర్తిస్తూ పాటలు పాడుతారు .

·       ఈ పండుగ జరుపుకోవడం వల్ల మాంగల్య బలం ,సంపద పెరుగుతాయని ప్రజల నమ్మకం.

11. బోనాలు

 

·       ఈ పండుగ సమయంలో అమ్మవారు ఆషాఢ మాసంలో దేవి తన పుట్టింటికి వెళుతుందని ప్రజల నమ్మకం.

·       “బోనం” అంటే అమ్మవారికి సమర్పించే నైవేద్యం.

·       గ్రామం మధ్యలో ఒక “బొడ్రాయి” నిలిపి పసుపు మరియు కుంకుమ పెట్టి అలంకరిస్తారు.

·       కుండలను అలంకరణ చేసి కుండ మెడకు లేత వేపాకులు పెడతారు.

·       ఒక తెల్లని వస్త్రంలో నవధాన్యాలలో పోసి వాటిని మూటకట్టి  ఆ గుడ్డను  పేని వెలిగిస్తారు.

·       కింది కుండలో నీరు పై కుండలో నైవేద్యం పెడతారు.

·       పోషణ చేసే అవ్వను (pochava) పోశవ్వ గా కొలుస్తారు.

·        ఊరడమ్మ ను ఊరుని రక్షించే అమ్మగా కొలుస్తారు.

·       ఎల్లవ్వను  ఎల్లలను రక్షించే అవ్వగా కొలుస్తారు.

·        ఉప్పలమ్మ ఊరి పశువులను  రక్షిస్తూ పచ్చిక బీళ్ళల్లో ఉంటుంది .

·       2014 జూన్ 16న తెలంగాణ  ప్రభుత్వం బోనాల పండుగను రాష్ట్ర పండుగగా ప్రకటించింది.

·        పూర్వకాలంలో ఈ పండుగ రోజున దుష్టశక్తులను పారద్రోలడానికి ఆలయం ముందు ఒక దున్నపోతును బలి ఇచ్చేవారు.  ఇప్పుడు కోడిపుంజులను ,మేకలను బలి ఇవ్వడం  సంప్రదాయంగా మారింది.

·        ఈ బలి ఇవ్వడానికి ఒక శాస్త్రీయ కారణం ఉంది. సాధారణంగా ఆషాఢమాసంలో అంటే వానాకాలం మొదలయ్యే కాలంలో మనుషుల కన్నా జంతువులకు వ్యాధులు త్వరగా సోకుతాయి అందువల్లనే వాటిని ఇస్తారు.

·        అమ్మవారి సోదరుడు పోతురాజు అని ప్రజల నమ్మకం.

·        ఈ పోతురాజు మేకపోతు గొంతు కొరికి తల మొండెం వేరు చేసి  పైకి ఎగరేస్తారు, దీనినే గావు పెట్టడం అంటారు.

·        ఈ పండుగ నాడు ఊరేగింపు  డప్పు చప్పుడుతో నడుస్తుంది. దీనికి గల శాస్త్రీయ కారణం ఈ చప్పుడు వల్ల ఊర్లో ఉన్న  దుష్ట శక్తులు, అదృశ్య శక్తులు పారిపోతాయి  అని ప్రజల విశ్వాసం. 

·         బైండ్ల పూజారి ప్రతిరూపమే పోతురాజు.

·        పండగ మరుసటి రోజు వేప మండలు పట్టుకుని జుట్టు విరబోసుకుని బోర్లించిన   కుండ పై నిలబడి భవిష్యత్తు చెబుతారు, ఈ విధానంను రంగం ఎక్కడం అంటారు.

·        పూనకం వచ్చిన మహిళను శాంత పరచుటకు ఆమె పాదాలను నీళ్లతో కడుగుతారు.

·        ముుదిరాజ్  కులస్తులు బోనాల రోజు ఉపవాసం చేసి తర్వాత రోజు “రంగం” పేరుతో భవిష్యత్తు చెబుతారు.

·        మొట్టమొదట హైదరాబాద్ నగరంలో లో గోల్కొండ కోటలో ఎల్లమ్మ దేవాలయంలో  లస్కర్  బోనాలు ప్రారంభమవుతాయి. 

·        తర్వాత  పాతబస్తీలోని లాల్ దర్వాజా లో,తర్వాత సికింద్రాబాద్ ఉజ్జయిని మహంకాళి దేవాలయంలో జరుగుతాయి.

·        ఈ మహంకాళి విగ్రహాన్ని నరసయ్య అనే సైనికుడు ప్రతిష్టించాడు.  ఇతను కలరా వ్యాధి బారిన పడకుండా తిరిగి వచ్చినందుకు ఈ విగ్రహ ప్రతిష్టాపన చేశాడు. 

 

12.  దసరా/నవరాత్రి/ విజయదశమి

 

·        ఈ పండుగ తొమ్మిది రాత్రులు హిందువులు జరుపుకునే అతి పెద్ద పండుగ.

·        పదవరోజు మహిషాసురమర్దిని అయినా దుర్గాదేవిని పూజిస్తారు.

·        దసరా రోజు  అంటే విజయదశమి రోజున రావణుడు, మేఘనాథుడు,కుంభకర్ణుడు మొదలైన రాక్షసుల దిష్టిబొమ్మలను దహనం చేస్తారు. ఇది ఇది మంచి చెడుపై సాధించిన విజయానికి గుర్తుగా జరుపుకుంటారు.

·        పూర్వం మహిషాసురుడు అనే రాక్షసుడు బ్రహ్మదేవుని వరం వలన దేవతలతో యుద్ధం చేసి  ఇంద్రపదవిని చేపడతాడు, తర్వాత దేవేంద్రుడు త్రిమూర్తులతో తన బాధను చెప్పుకోగా మహిషాసురుని చంపడానికి త్రిమూర్తులు ఒక దేవతను పుట్టిస్తారు, ఈ దేవతనే “మహిషాసురమర్దిని’ అంటారు.

·        ఎనిమిదవ రోజు దుర్గాష్టమిగా, తొమ్మిదవ రోజు (మహానవమి) సరస్వతి దేవతగా పూజిస్తారు

13. సదర్ పండుగ

 

·           ఈ పండుగనే “మహిషాపండగ” అంటారు.

·           ఈ పండుగను సాధారణంగా “యాదవులు” ఎక్కువగా జరుపుకుంటారు.

·        యమధర్మరాజు వాహనమైన దున్నపోతును శుభ్రంగా కడిగి అలంకరించి ఊరేగిస్తారు, ఇలా చేయడం వల్ల అకాల మరణాలు, యమగండంలు, మృత్యు భయాలు తొలగిపోతాయని ప్రజల విశ్వాసం.

·        ఈ పండగ సాధారణంగా దీపావళి మరునాడు జరుపుకుంటారు.

14. వ్యాస పూర్ణిమ/ గురుపూర్ణిమ

 

·        వేదవ్యాసుడు ఆధ్యాత్మిక వారసత్వాన్ని మిగిల్చి వెళ్ళాడు కాబట్టి ఆయనను మానవాళికంతటికీ గురువుగా భావిస్తారు, అందువల్లనే  వేదవ్యాసుని పుట్టినరోజును “గురుపౌర్ణమి”గా  జరుపుకుంటారు.

·        వేదవ్యాసుని పూర్వనామం “కృష్ణద్వైపాయనుడు”.

·        ఆషాఢ శుద్ధ పౌర్ణమి నాడు ఈ పండగ జరుపుతారు, సాయిబాబా ఆలయాల్లో ప్రత్యేక పూజలు చేస్తారు.